“Πώς να προλάβω την άνοια;”. Σχεδόν τα μισά κρούσματα άνοιας παγκοσμίως μπορούν να αποφευχθούν ή να καθυστερήσουν να εκδηλωθούν αν αντιμετωπιστούν 14 παράγοντες κινδύνου, σύμφωνα με νέα έκθεση του Lancet που δημοσιεύθηκε στις 31.7.2024. Τα συμπεράσματα της έκθεσης επιβεβαιώνουν ότι η πρόληψη της άνοιας είναι εφικτή.
Περιεχόμενα:
- Η σημερινή πραγματικότητα
- Πώς να προλάβω την άνοια; | Οι 14 παράγοντες κινδύνου
- Πώς να προλάβω την άνοια; | Τα 14 βήματα για έναν υγιή εγκέφαλο
- Βάλτε τον προληπτικό έλεγχο για την άνοια στο ετήσιο check up σας
Η σημερινή πραγματικότητα
Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με άνοια αναμένεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2050 και να φτάσει τα 153 εκατομμύρια. Ωστόσο, πλέον είναι σαφές ότι η άνοια δεν είναι αναπόφευκτη και υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους για να περιορίσουν τον κίνδυνο εκδήλωσής της. Η νέα, ελπίδοφόρα έκθεση του Lancet, η οποία συντάχθηκε από κορυφαίους επιστήμονες στον τομέα της άνοιας, συμπεραίνει ότι το 45% των περιπτώσεων άνοιας θα μπορούσε να αποφευχθεί ή να καθυστερήσει να εκδηλωθεί αν είχαν προληφθεί 14 παράγοντες κινδύνου. Η έκθεση εντοπίζει 2 νέους παράγοντες κινδύνου που έρχονται να προστεθούν στους 12 ήδη γνωστούς, οι οποίοι είχαν προσδιοριστεί από την επιτροπή Lancet το 2020.
Πώς να προλάβω την άνοια; | Οι 14 παράγοντες κινδύνου
Οι 14 παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας που προσδιορίστηκαν από την επιτροπή Lancet και ευθύνονται για το 45% των κρουσμάτων άνοιας είναι:
- Στην παιδική ηλικία:
- το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης (5%)
- Στην μέση ηλικία:
- τα προβλήματα ακοής (7%)
- η υψηλή, “κακή” LDL χοληστερίνη (7% – νέος παράγοντας κινδύνου)
- η κατάθλιψη (3%)
- οι τραυματισμοί του εγκεφάλου (3%)
- η υψηλή αρτηριακή πίεση (2%)
- το κάπνισμα (2%)
- η παχυσαρκία (2%)
- η έλλειψη σωματικής άσκησης (2%)
- ο διαβήτης (2%)
- η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (1%)
- Στην τρίτη ηλικία:
- η ατμοσφαιρική ρύπανση (3%)
- η κοινωνική απομόνωση (5%)
- η απώλεια όρασης που μένει χωρίς θεραπεία (2% – νέος παράγοντας κινδύνου)
Στην έκθεση αναφέρεται ότι, παρόλο που δεν συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση, υπάρχουν και άλλοι πιθανόν σημαντικοί παράγοντες κινδύνου που αυτή τη στιγμή βρίσκονται διερεύνηση. Μεταξύ αυτών είναι οι διαταραχές ύπνου, οι κακές διατροφικές συνήθειες, οι συστηματικές φλεγμονές, οι λοιμώξεις και οι ψυχικές διαταραχές.
Πώς να προλάβω την άνοια; | Τα 14 βήματα για έναν υγιή εγκέφαλο
Με βάση τους 14 παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας, η έκθεση του Lancet προτείνει 14 βήματα για να προστεύσουμε την υγεία του εγκεφάλου μας καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας:
- Διασφαλίστε καλής ποιότητας εκπαίδευση για τα παιδιά.
- Καθόλη τη διάρκεια της ζωής και ιδίως κατά τη μέση και τρίτη ηλικία, ασχοληθείτε με διανοητικά απαιτητικά δραστηριότητες που γυμνάζουν τις νοητικές λειτουργίες και βοηθούν στο να “χτίσετε” νοητικό απόθεμα.
- Μειώστε την έκθεση σε επιβλαβή επίπεδα θορύβου. Αν αντιμετωπίζετε απώλεια ακοής, χρησιμοποιήστε ακουστικά βαρηκοϊας.
- Αντιμετωπίστε αποτελεσματικά την κατάθλιψη.
- Χρησιμοποιήστε κράνος και προστατευτικά κεφαλής κατά την οδήγηση δικύκλων και την ενασχόληση με αθλήματα.
- Ασκηθείτε σωματικά, επιλέγοντας μία μορφή άσκησης που να σας ευχαριστεί και να κάνετε συστηματικά.
- Διακόψτε το κάπνισμα.
- Διατηρήστε σε φυσιολογικά επίπεδα την αρτηριακή σας πίεση (130mmHg συστολική πίεση ή μικρότερη από την ηλικία των 40 ετών και μετά).
- Λάβετε θεραπεία για την υψηλή, “κακή” LDL χοληστερίνη.
- Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος. Αντιμετωπίστε την παχυσαρκία το συντομότερο δυνατό.
- Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ.
- Δώστε προτεραιότητα στην κοινωνική σας ζωή. Κρατήστε ζωντανές τις σχέσεις και τις φιλίες σας. Ασχοληθείτε με ομαδικές δραστηριότητες.
- Μην αμελείτε τον προσυμπτωματικό έλεγχο όρασης. Αναζητήστε θεραπεία σε περίπτωση προβλημάτων.
- Αν αυτό είναι εφικτό, μειώστε την έκθεσή σας στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
Συμπερασματικά, οι άνθρωποι που ακολουθούν συνολικά έναν υγιεινό τρόπο ζωής ο οποίος περιλαμβάνει τακτική σωματική άσκηση, αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ και συστηματική διανοητική άσκηση, όχι μόνο έχουν αυξημένο προσδόκιμο επιβίωσης, αλλά επιπλέον ζουν για περισσότερα χρόνια υγιείς, χωρίς σημαντικά προβλήματα υγείας. Και ακόμα κι αν τελικά εμφανίσουν άνοια, η νόσος εμφανίζεται πολύ αργότερα.
Βάλτε τον προληπτικό έλεγχο για την άνοια στο ετήσιο check up σας
Η ηλικία των 65 ετών είναι η ιδανική χρονική στιγμή για να ξεκινήσει ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, ο έλεγχος θα πρέπει να γίνεται και νωρίτερα εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι (διαταραχές μνήμης που επιμένουν, κληρονομικότητα, κλιμακτήριος / εμμηνόπαυση). Ο προληπτικός έλεγχος για τη νόσο είναι ανώδυνος, σύντομος και αποτελεσματικός. Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, το να προνοείς και να προλαμβάνεις είναι καλύτερο από το να θεραπεύεις. Αυτό ακριβώς ισχύει και στην περίπτωση της άνοιας.
Όλγα Λυμπεροπούλου
Γνωστική νευροψυχολόγος, M.Sc.
Ειδίκευση στην 3η Ηλικία και τις Άνοιες
Υπεύθυνη Κέντρου Διαταραχών Μνήμης
Τηλέφωνο για ραντεβού: 6993 305422
