Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος; Ποιος είναι ο ειδικός στον οποίο πρέπει να απευθυνθούμε αν διαπιστώσουμε ότι έχουμε αρχίσει να ξεχνάμε; Συχνά, η πρώτη αντίδραση των ανθρώπων όταν παρατηρούν δυσκολίες στη λειτουργία της μνήμης είναι να απευθυνθούν σε νευρολόγο. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα το πιο αποτελεσματικό πρώτο βήμα για να κατανοήσει κανείς τι πραγματικά συμβαίνει. Το σύμπτωμα της “κακής μνήμης” μπορεί να οφείλεται σε πολλές διαφορετικές αιτίες και δεν είναι πάντα παθολογικό ή νευρολογικό. Εκεί ακριβώς έρχεται ο ρόλος του νευροψυχολόγου.
Περιεχόμενα:
- Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος: Γιατί η επίσκεψη στο νευροψυχολόγο είναι το κατάλληλο πρώτο βήμα;
- Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος: Γιατί δεν αρκεί η κλινική εξέταση από γιατρό;
- Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της αξιολόγησης από νευρολόγο πριν από τη νευρολογική εξέταση;
- Η πρόληψη ξεκινά με την κατανόηση, όχι με τον πανικό.
Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος: Γιατί η επίσκεψη στο νευροψυχολόγο είναι το κατάλληλο πρώτο βήμα;
Ο νευροψυχολόγος ειδικεύεται στην αξιολόγηση των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Το βασικό εργαλείο του νευροψυχολόγου είναι τα “τεστ μνήμης“: ένας όρος με τον οποίο είναι ευρέως γνωστή η διαδικασία της νευροψυχολογικής αξιολόγησης. Πρόκειται για μία μη επεμβατική διαδικασία κατά την οποία χορηγούνται μία σειρά από δοκιμασίες που ελέγχουν το επίπεδο της μνήμης και των υπολοίπων νοητικών λειτουργιών του ανθρώπου που εξετάζεται, όπως της προσοχής, του λόγου, της κρίσης, της οργάνωσης κλπ.
Μέσα από τη διαδικασία του ελέγχου των νοητικών λειτουργιών, ο νευροψυχολόγος μπορεί:
- Να ελέγξει αν τα ελλείμματα στη λειτουργία της μνήμης είναι υποκειμενικά ή αντικειμενικά. Δηλαδή, αν πράγματι η μνήμη του εξεταζόμενου βρίσκεται σε επίπεδο χαμηλότερο του φυσιολογικού για την ηλικία και το μορφωτικό του επίπεδο ή αν πρόκειται για μία υποκειμενική αίσθηση που δεν συνδέεται με συγκεκριμένη παθολογία.
- Να διακρίνει αν οι παρατηρούμενες δυσκολίες οφείλονται σε απλή αφηρημάδα, Ήπια Γνωστική Διαταραχή, στρες/άγχος, κατάθλιψη, ή αν πρόκειται για συμπτώματα αρχόμενης άνοιας.
- Να χαρτογραφήσει ένα πλήρες προφίλ των νοητικών λειτουργιών του εξεταζόμενου, καταγράφοντας ποιες νοητικές λειτουργίες αποκλίνουν από το φυσιολογικό επίπεδο και σε τι βαθμό.
Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος: Γιατί δεν αρκεί η κλινική εξέταση από γιατρό;
Η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (MRI) αποτελεί εξέταση εκλογής για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα μνήμης. Ωστόσo, η MRI εγκεφάλου μπορεί να δείξει δομικές αλλοιώσεις, αλλά όχι απαραίτητα λειτουργικές δυσκολίες. Πολλοί άνθρωποι με ελλείμματα στη λειτουργία της μνήμης έχουν φυσιολογική απεικόνιση του εγκεφάλου, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της άνοιας. Αντίστοιχα, κάποια ευρήματα σε μία MRI μπορεί να φαίνονται “ύποπτα”, αλλά να μην έχουν κλινική σημασία.
Η νευροψυχολογική αξιολόγηση δείχνει πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος στην πράξη. Όχι απλώς πώς “φαίνεται”. Επιπλέον, δίνει συγκρίσιμα δεδομένα με βάση την ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο του εξεταζόμενου, επιτρέποντας έτσι ακριβέστερη διάγνωση και παρακολούθηση με την πάροδο του χρόνου.
Πράγματι, ο νευρολόγος είναι ο γιατρός που θα δώσει την διάγνωση και την αντίστοιχη φαρμακευτική θεραπεία παθήσεων όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλα είδη άνοιας. Παρόλα αυτά, για να έχει μία πλήρη εικόνα της κατάστασης του ασθενούς, χρειάζεται τις πληροφορίες που παρέχει η νευροψυχολογική αξιολόγηση. Γι’ αυτό και προκειμένου να καταλήξουν στη διάγνωση και τη θεραπεία, εκτός από MRI εγκεφάλου, ειδικές εξετάσεις αίματος κλπ, οι νευρολόγοι πλέον ζητούν από τους ασθενείς να κάνουν και έναν λεπτομερή έλεγχο των νοητικών τους λειτουργιών.
Νευρολόγος ή νευροψυχολόγος: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της αξιολόγησης από νευροψυχολόγο πριν από τη νευρολογική εξέταση;
- Εντοπίζονται με ακρίβεια τα πρώιμα σημάδια νοητικής έκπτωσης, τα οποία συχνά δεν ανιχνεύονται ούτε μέσω απεικονιστικών εξετάσεων (όπως η MRI εγκεφάλου), ούτε με μια κλινική νευρολογική εξέταση. Οι δυσκολίες στη μνήμη ή τη συγκέντρωση μπορεί να είναι λεπτές, αλλά ενδεικτικές μιας ήπιας γνωστικής διαταραχής που χρειάζεται προσοχή.
- Αποφεύγεται η άσκοπη ιατρικοποίηση δυσκολιών που μπορεί να οφείλονται σε μη παθολογικούς ή αναστρέψιμους παράγοντες, όπως φυσιολογικές αλλαγές λόγω ηλικίας, άγχος, κατάθλιψη, ακόμη και ορμονικές μεταβολές (π.χ. εμμηνόπαυση). Η νευροψυχολογική αξιολόγηση μπορεί να διακρίνει εάν πρόκειται για οργανικό πρόβλημα ή για λειτουργική δυσκολία με ψυχολογική βάση.
- Σε αρκετές περιπτώσεις, μετά από την ολοκλήρωση της νευροψυχολογικής αξιολόγησης προκύπτει ότι δεν υπάρχει λόγος να ακολουθήσει περαιτέρω νευρολογική διερεύνηση. Έτσι αποφεύγονται περιττές εξετάσεις και άσκοπη οικονομική ή ψυχική επιβάρυνση.
- Ανάλογα με τα αποτελέσματα της νευροψυχολογικής αξιολόγησης, ο νευροψυχολόγος μπορεί να προχωρήσει σε έναν εξατομικευμένο σχεδιασμό προληπτικών παρεμβάσεων (π.χ. αλλαγές στον τρόπο ζωής με σκοπό την υιοθέτηση φιλικών προς τον εγκέφαλο συνηθειών) ή να προτείνει μη φαρμακευτικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως τη συμμετοχή σε ατομικό πρόγραμμα νοητικής ενδυνάμωσης.
- Εφόσον από τη νευροψυχολογική αξιολόγηση προκύψει η ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση, η παραπομπή γίνεται στοχευμένα, με πλήρη τεκμηρίωση και σαφείς κατευθύνσεις προς τον νευρολόγο, τον ψυχίατρο ή άλλον ειδικό. Αυτό διασφαλίζει ότι η ιατρική διερεύνηση βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα και όχι μόνο σε υποκειμενικά παράπονα.
Η πρόληψη ξεκινά με την κατανόηση, όχι με τον πανικό.
Αν ανησυχείτε ότι έχετε αρχίσει να ξεχνάτε, κάντε το πιο στοχευμένο και επιστημονικά τεκμηριωμένο πρώτο βήμα: προγραμματίστε έναν έλεγχο της μνήμης και των υπολοίπων νοητικών σας λειτουργιών. Η απάντηση στα προβλήματα μνήμης δεν πρέπει να είναι ο φόβος ή η άμεση ιατρικοποίηση. Πολλά από τα περιστατικά που βλέπει καθημερινά ένας νευροψυχολόγος δεν σχετίζονται με την παρουσία άνοιας, αλλά με το στρες της σύγχρονης ζωής, την κόπωση, τις διαταραχές της διάθεσης ή τις ορμονικές αλλαγές. Ο προληπτικός έλεγχος των νοητικών λειτουργιών θα αποσαφηνίσει την αιτία του προβλήματος. Ανάλογα με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης, ο νευροψυχολόγος θα σας δώσει τις κατάλληλες κατευθύνσεις ή θα σας παραπέμψει για περαιτέρω διερεύνηση στον κατάλληλο ειδικό (νευρολόγο, ψυχίατρο, ψυχοθεραπευτή κλπ).
Η έγκαιρη αξιολόγηση της μνήμης επιτρέπει τεκμηριωμένες αποφάσεις και στοχευμένες παρεμβάσεις. Είναι μία πράξη φροντίδας και αυτοσεβασμού.
Όλγα Λυμπεροπούλου
Γνωστική νευροψυχολόγος, M.Sc.
Ειδίκευση στην 3η Ηλικία και τις Άνοιες
Υπεύθυνη Κέντρου Διαταραχών Μνήμης
Τηλέφωνο για ραντεβού: 6993 305422